Προς τούτο αφιερώνουν στο Μοναστήρι μια πετρελαιοπηγή που έχουν στο Ερζερούμ κι' άλλη μια που βγάζει πίσσα στα Τιγρανόκερτα. Με την προσφορά τους αυτή, όχι μόνο ο ναός της αγίας Ριψίμης θα χτιστεί αλλά και οι εβδομήντα Μοναχές θα συντηρούνται στο μέλλον. Τόσα άλλως τε είναι τα πλούτη του Θεοδώρου και της Νίνας. Έχουν δάση στη Σατάγ και την Χορτζιάν που απ' αυτά εφοδιάζουν την Τραπεζούντα, το Βατούμ, την Κριμαία, καθώς και την Χερσώνα της Ρωσίας. Έχουν χιλιάδες στρέμματα με πηγές στην πλαγιά της Ταυρίδος, τη νύμφη της Αρμενίας, έχουν εργοστάσια υφασμάτων, που υφαίνουν μεταξωτές κλωστές της Δαμασκού, έχουν κι' ένα δικός τους ρομαντικό χωριό στους πρόποδες του Αραράτ, που ανήκει στην πόλη Εριβάν και ονομάζεται Κερασιά.

Και τα χρόνια περνούν μέσα σε χαρές και ευτυχίες, ώσπου έρχεται η ώρα που ο Δομετιανός μεγαλώνει κι' αφού περνά το πρώτο σχολείο της Τιφλίδος φεύγει, για να γυρίσει είκοσι ετών σπουδασμένος και βγαλμένος απ' την περίφημη Σχολή των Λεγεωναρίων της Συρίας.

Μια μέρα ο πατέρας του Θεόδωρος του λέγει. Έχω ετοιμάσει μια ευσεβή κόρη που λέγεται Ευπραξία κι' είναι το δωδέκατο παιδί του επιστάτη μας, που κυβερνά τ' αμπέλια μας στο Αϊντάπο. Είναι πολύ όμορφη κόρη κι' ευγενικιά, συ βέβαια δεν την ξέρεις.

Ο Δομετιανός στο πρωτάκουστο αυτό πράγμα χαμογελά και του λέγει. Πατέρα και θα παντρευτώ και την κόρη του Επιστάτη θα πάρω, αφού συ την θέλεις. Γνώριζε πατέρα πως ότι συ θέλεις, θέλω κι' εγώ κι' ότι συ μισείς μισώ κι' εγώ.

Κάποια μέρα του έτους 584 ένα αναπάντεχο γεγονός βυθίζει σε θλίψη ολόκληρο το ευτυχισμένο οικογενειακό Κοινόβιο. Η πανέμορφη Ευπραξία, εναποθέτει το νεογέννητο τρίτο τους αγόρι στην κούνια, βγάζει απ' την τσέπη της ένα μικρό σημείωμα χαρτιού και τ' αφήνει κλαίγοντας και τρέμοντας στα χέρια του πεθερού της.

«Αγαπημένοι μου γονείς, αδέλφια και σύζυγε Ευπραξία, σας αφήνω για πάντα και φεύγω να γίνω Μοναχός...».

Ο Δομετιανός έχει έξι χρόνια που ασκητεύει στη βουνοκορφή ενός βουνού μεταξύ Κρώμνης και Λαραχανής που λέγεται Αε-Ζαχαρέας κι' ανήκει στην πόλη Τζεβιζλίκ. Ασκητεύει μαζί με τρεις αναχωρητάς Ποντίους.

Ένα δειλινό ένα γαϊδουράκι σταματά λίγα βήματα πέρα απ' τη σπηλιά των Μοναχών. Δυο Μοναχοί βοηθούν ένα υπέργηρο ιερωμένο να κατέβει απ' το ζώο με προσοχή.

Οι ασκητές ακούγοντας τον θόρυβο των βημάτων, βγαίνουν στην θύρα της σπηλιάς και μένουν έκθαμβοι. Αναγνωρίζουν τον Επίσκοπο της Ματσούκας Ιωήλ τον Ομολογητή, που ως Μοναχός ακόμα είχε ελέγξει τον Μονοφυσίτη Πατριάρχη Αλεξανδρείας Αβιμελέχ, ένεκα δε αυτού εξορίστηκε στις φυλακές του Κουτάϊσι της Αρμενίας.

Ο Επίσκοπος τους ευλογεί και κάθονται έξω στα χόρτα για να ξεκουραστούν. Αφού τους κάνει μερικές ερωτήσεις, απευθύνεται στον Δομετιανό και του λέγει.

Τέκνο ευλογίας, σε καλεί ο Δεσπότης Χριστός για να αναλάβεις ένα θεάρεστο έργο στον αμπελώνα Του κι' αυτό είναι να επωμισθείς το ποιμαντορικό αξίωμα, να γίνεις Επίσκοπος Μελιτηνής.

Αγιώτατε Επίσκοπε, λυπούμαι που δεν θα σε υπακούσω. Καλόγηρος θα πεθάνω, γιατί αυτό πόθησε η ψυχή μου υπέρ παν άλλο επί της γης.

Καλόγηρος παιδί μου θα πεθάνεις, λέγει ο Επίσκοπος Ματσούκας ο Ιωήλ, καλόγερος είμαι κι' εγώ, καλόγερος και ο Επίσκοπος Σεβαστείας ο Ματθαίος. Κανείς δεν σ' εμποδίζει τέκνο μου καλό.

Έχουν περάσει από τότε τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Ο Δομετιανός Επίσκοπος πια της Μελιτηνής, αγωνίζεται να αναδείξει την Εκκλησία σε φάρο φωτιστικό και λιμάνι σωτηρίας των χειμαζόμενων ψυχών. Χτίζει μέσα στη Μελιτηνή ένα γηροκομείο και φιλοξενεί πάνω από δύο χιλιάδες φτωχούς και εγκαταλελειμμένους, χτίζει σχολεία σ' όλη την περιοχή για να διδάσκονται τα παιδιά την ξεχασμένη Ελληνική γλώσσα. Χτίζει ναούς Χριστιανικούς στην πόλη, στις Επαρχίες, τα χωριά και βάζει διδασκάλους Εκκλησιαστικούς για να διδάσκουν τον λαό και να λειτουργούν, τελούντες τα επτά Μυστήρια της Εκκλησίας.

Κάποια μέρα της ανοίξεως του έτους 584 μ.Χ. κηρύττεται σφοδρός πόλεμος απ' τους Πέρσες εναντίον των Βυζαντινών. Σκοπός των Περσών είναι να κατακτήσουν το Βυζάντιο και να γίνουν κύριοι της Κωνσταντινούπολης. Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαυρίκιος ο Πόντιος Έλληνας της Αρμενίας, γενναίος και ατρόμητος πολεμιστής σηκώνεται στο πόδι. Ετοιμάζει τον στρατό του, παίρνει τον στόλο του, σηκώνει μπροστά τον Τίμιο Σταυρό με το Ζωοποιό Ξύλο και ξεκινά για την Εκστρατεία. Περνά απ' τις διάφορες πόλεις του Πόντου αυξάνοντας τα στρατεύματά του με τον στρατό των Ελλήνων του Πόντου, ελευθερώνει πολλά μέρη που έχουν ήδη κατακτήσει οι Πέρσες και φθάνει στη Μελιτηνή την πρωτεύουσα της Αρμενίας. Εδώ στρατοπεδεύει, ανασυντάσσει τον στρατό του κι' αφού αυξάνει τα ασκέρια του με γενναίους στρατιώτες και στρατηγούς της Πατρίδος του Μελιτηνής, πηγαίνει προς συνάντηση του Επισκόπου της Μελιτηνής Δομετιανό, με τον οποίο έχει μακρινή συγγένεια απ' τη μητέρα του.

Δέσποτά μου άγιε πηγαίνω όπως βλέπεις στην καρδιά των εχθρών για να ελευθερώσω την πατρίδα μας απ' τα νύχια των Περσών. Είναι απαραίτητο να με συνοδέψεις. Έπειτα έχω την πεποίθηση πως όταν εσύ βρίσκεσαι κοντά μου θα κερδίσωμε τη νίκη.

Ο Επίσκοπος Δομετιανός παίρνει εκατό Ιερομονάχους και ακολουθεί τον αυτοκράτορα στις σφοδρές μάχες κατά των Περσών.

Προχωρούν ελευθερώνοντας χωριά, κωμοπόλεις και πόλεις από την κατοχή των Περσών, που έχουν ρημάξει τα πάντα κι' έχουν σφάξει χιλιάδες Έλληνες πολίτες, κατακαίγοντας σπίτια, ναούς, σχολεία. Ο αυτοκράτορας νικά, ώσπου κάποτε φθάνει στην πρωτεύουσα της Περσίας την Κτησιφώντα με τα περιβόητα ανάκτορα του Χοσρόη. Ο Βασιλεύς της Περσίας Χοσρόης ο Β' βλέποντας την συντριπτική ήττα του, παραδίνεται σε συμμαχία.

Ζητά από τον αυτοκράτορα Μαυρίκιο συνθήκη αιωνία και την πετυχαίνει. Ο Χοσρόης Β' παραχωρεί στους Βυζαντινούς μεγάλες ποσότητες χρυσού. Τόση είναι η αμύθητη αξία του χρυσού, ώστε ολόκληρη η αυτοκρατορία μπορεί επί πενήντα ολόκληρα χρόνια να ζήσει. Παραχωρεί απέραντες εκτάσεις με πετρελαιοπηγές και πηγές πίσσας, ασφάλτου και μολύβδου. Επίσης δέκα χιλιάδες πλοία και φόρο ετήσιο χρημάτων αμύθητου ποσότητος. Κατά τη συμφωνία ο Βυζαντινός στρατός θα κρατήσει όλα τα Ελληνικά μέρη του Πόντου, ιδίως της Αρμενίας, θα είναι όμως υποχρεωμένος να αποσυρθεί από την πρωτεύουσα της Περσίας, την Κτησιφώντα.

Ο αυτοκράτορας παραμένει τρεις μήνες με τα στρατεύματά του στην Κτησιφώντα ενώ ο βασιλιάς πρώτος βαφτίζεται χριστιανός με την σύζυγό του Νεμά και τις πέντε θυγατέρες του. Εκείνος που δεν βαφτίζεται απ' την οικογένεια του είναι ο γιός του ο δεκαοκταετής διάδοχος, όπου μετά από περίπου δυο χρόνια δολοφονεί την οικογένειά του και παίρνει τον θρόνο της Περσίας, διαλύοντας αυτοστιγμεί τη συνθήκη με τους Βυζαντινούς.

Έτσι έχουν τα πράγματα ως ότου κάποια μέρα ξημερώνοντας η γιορτή του αγίου Σπυρίδωνος του έτους 594, δύο Δρουγάριοι (διοικητής μονάδας) απεσταλμένοι από τον αυτοκράτορα Μαυρίκιο επισκέπτονται τον Επίσκοπο Μελιτηνής Δομετιανός. Του δίνουν μια επιστολή απ' τον αυτοκράτορα Μαυρίκιο. Η επιστολή γράφει.

«Πατέρα και ποιμένα της Εκκλησίας. Είμαι βαθιά λυπημένος γιατί η Εκκλησία κινδυνεύει. Μια νέα αίρεσης παρουσιάστηκε τελευταίως, η αίρεσης των Μονοθελητών, κάνει δε μεγάλη ζημία στις ψυχές των Χριστιανών. Τρέξε λοιπόν και πάλι για να συγκρατήσεις τον πύρινο ποταμό της Κολάσεως ώστε να μη λάβει έκταση».

Μόλις διαβάζει την επιστολή ο Επίσκοπος Δομετιανός τρέχει για το καλό της Εκκλησίας. Αλλά μόλις φθάνει στην Κωνσταντινούπολη, αίφνης αισθάνεται μια αδιαθεσία και παραδίνει την οσία ψυχή του στα χέρια του Παμβασιλέως Χριστού.

Ο άγιος Δομετιανός κοιμήθηκε στις 10 Ιανουαρίου του 525 μ.Χ. σε ηλικία 41 ετών. Μετά από τριήμερο προσκύνημα μετέφεραν το αγιώτατο σώμα του Δομετιανού στη Μελιτηνή.

Λιγότερα